İdrar Kaçırma Nedir? İdrar Kaçırma Tipleri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
GÜVEN SAĞLIK GRUBU
Paylaş:
İdrar Kaçırma Nedir? İdrar Kaçırma Tipleri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
İdrar kaçırma, kadınların yaşam kalitesini olumsuz etkileyen yaygın ancak çoğu zaman konuşulmaktan kaçınılan bir sağlık sorunudur. İster hafif bir rahatsızlık düzeyinde ister yaşamı kısıtlayacak şiddette olsun, idrar kaçırma sosyal, hijyenik ve psikolojik açıdan önemli sorunlara yol açabilir. Her yaştan kadını etkileyebilse de, birçok kişi bunu yaşlanmanın doğal bir parçası olarak görüp tedavi arayışına girmemektedir. Oysa idrar kaçırmanın altında yatan nedenlerin anlaşılması ve doğru tedavi yöntemlerinin belirlenmesiyle, bu sorun büyük ölçüde kontrol altına alınabilir veya tamamen ortadan kaldırılabilir.
Güven Çayyolu Tıp Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü'nden Prof. Dr. Ülkü Mete Ural, idrar kaçırmanın nedenlerini, tiplerini, tanı yöntemlerini ve güncel tedavi seçeneklerini ayrıntılarıyla anlattı.
İdrar kaçırma, kontrol edilemeyen ve istemsiz idrar tutamama halidir. Sosyal, hijyenik ve fiziksel problemlere yol açarak hastanın yaşam kalitesinin düşmesine, sosyal izolasyona ve sosyo-ekonomik olumsuzluklara sebep olmaktadır. Kadınların yaklaşık yüzde 50’si yaşamları boyunca idrar kaçırma problemi deneyimlerken, yüzde 10–20’sinde bu durum rahatsız edici düzeyde görülmektedir. Her ne kadar ileri yaşlardaki kadınlarda daha sık rastlansa da, genç yaştaki kadınları da etkileyebilir. İdrar kaçırmanın yaşlanmanın doğal bir parçası olmadığını ve bu sorunu azaltacak ya da ortadan kaldıracak tedavi seçeneklerinin mevcut olduğunu bilmek önemlidir.
İdrar Kaçırma Tipleri
Stres tipi idrar kaçırma: Öksürme, hapşırma, gülme, ağır kaldırma veya egzersiz gibi karın içi basıncının arttığı durumlarda idrarın istemsiz olarak kaçmasıdır. Genellikle doğum yapmış veya yaşla birlikte pelvik taban kasları zayıflamış kadınlarda görülür.
Sıkışma tipi idrar kaçırma: Aniden ve şiddetli bir şekilde idrara çıkma isteği oluşur ve kişi tuvalete yetişemeden idrar kaçırır. Bu durum, mesane kaslarının normalden fazla kasılması nedeniyle ortaya çıkar ve "aşırı aktif mesane" olarak da adlandırılır.
Miks tip idrar kaçırma: Hem stres tipi hem de sıkışma tipi idrar kaçırmanın kombinasyonudur. Kadınlar, hem karın içi basınç artışıyla hem de ani idrar sıkışması durumunda idrar kaçırma yaşayabilir.
Taşma tipi idrar kaçırma: Mesane tam olarak boşalamadığında ortaya çıkar. Mesane kapasitesini dolduran idrar, sızıntı şeklinde dışarı akar. Bu tip idrar kaçırma genellikle mesane kaslarının zayıflığına, tıkanıklığa veya sinir hasarına bağlıdır.
İdrar Kaçırma Nedenleri
İdrar kaçırmanın birçok nedeni vardır. Bunlar arasında mesane ve pelvik kas zayıflığı, idrar yolu enfeksiyonları, vajinal doğum sonrası pelvik destek dokularının hasarı, yaşlanma, menopoz sonrası östrojen seviyesindeki düşüş ve bazı ilaçların yan etkileri yer alır. Obezite de karın içi basıncı artırarak idrar kaçırmayı kötüleştirebilir. Ayrıca, nörolojik hastalıklar (örn. inme, multipl skleroz, diyabetik nöropati) da mesane kontrolünü bozabilir.
İdrar Kaçırmada Tanı
İdrar kaçırmanın tipinin, şiddetinin ve nedeninin belirlenebilmesi için hastanın tıbbi geçmişinin ayrıntılı şekilde incelenmesi ve fizik muayenesinin yapılması gerekmektedir. Hastaya, idrar yapma alışkanlıkları ile semptomların ne zaman ve nasıl ortaya çıktığı sorulmalıdır. Tanı sürecinde; idrar günlüğü tutmak (ne kadar sıvı tüketildiği, ne sıklıkla idrara çıkıldığı ve ne zaman idrar kaçırma olduğu bilgilerini içerir), idrar tahlili ve ürodinamik değerlendirme (mesane ve üretranın nasıl çalıştığını görmek için yapılan testler) gibi yöntemler de kullanılabilir.
İdrar Kaçırma Tedavisi
İdrar kaçırmanın tedavisi, tipine ve şiddetine bağlı olarak değişir. Bazı kadınlar yaşam tarzı değişiklikleriyle semptomlarını kontrol edebilirken, diğerleri için tıbbi veya cerrahi tedavi gerekebilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sıvı alımının düzenlenmesi, kafein ve alkolden kaçınmak, sigarayı bırakmak, kilo vermek, kabızlığı önlemek için liften zengin bir diyet uygulamak ve mesaneyi irrite eden beslenme alışkanlıklarını azaltmak gibi önerilerde bulunulur.
Mesane Eğitimi: Belli aralıklarla düzenli tuvalete gidilerek mesane kontrolü sağlanmaya çalışılır. Tuvalete çıkma aralıkları uzatılarak mesanenin daha fazla idrar tutabilmesi hedeflenir. Başlangıçta sık aralıklarla tuvalete gidilirken, zamanla bu aralıklar artırılır.
Pelvik Taban Kas Egzersizleri (Kegel Egzersizleri): Pelvik taban kaslarını güçlendirmek için yapılır. Düzenli egzersiz, stres, sıkışma ve miks tipi idrar kaçırma şikayetlerini azaltabilir.
Medikal Tedavi: Özellikle aşırı aktif mesane veya sıkışma tipi idrar kaçırma için kullanılan medikal tedavi, mesane kaslarını gevşeterek kaçırma problemini azaltabilir. Stres tipi idrar kaçırma için de medikal tedavi seçenekleri bulunmaktadır.
Tıbbi Cihazlar: Vajinal pesser veya fonksiyonel elektrik stimülasyon cihazları tedavide yardımcı olabilir.
Cerrahi Tedaviler: İdrar kaçırmayı tedavi etmek için çeşitli cerrahi yöntemler mevcuttur. En yaygın yöntemlerden biri "sling" prosedürüdür: üretrayı desteklemek için doku veya sentetik bir bant kullanılır. Ayrıca, mesane boynuna uygulanan enjeksiyonlar veya mesane kaslarını destekleyen cerrahiler de uygulanabilmektedir.
