Vegan Diyet Nedir? Nasıl Yapılır? Artıları ve Eksileri ile Bitkisel Beslenme
GÜVEN SAĞLIK GRUBU
Paylaş:
Vegan Diyet Nedir? Nasıl Yapılır? Artıları ve Eksileri ile Bitkisel Beslenme
Son yıllarda vegan beslenme, sadece bir diyet türü olmanın ötesinde bir yaşam felsefesi haline geldi. Kimileri etik nedenlerle, kimileri çevreye olan etkisini azaltmak için, kimileri de sağlığına odaklanarak veganlığı tercih ediyor.
Güven Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Uzm. Dyt. Serap Güzel, Vegan diyetin ne olduğu, nasıl uygulandığı ve sağlık üzerindeki etkileri hakkında bilgi verdi.
Vegan diyet, hayvansal kökenli hiçbir gıda maddesini tüketmeyen beslenme biçimidir. Yani sadece et, tavuk, balık değil; süt, yumurta, peynir, yoğurt, bal gibi hayvanlardan elde edilen tüm ürünler de bu diyette yer almaz.
Vegan Diyet Nasıl Uygulanır?
Et, süt, yumurta, bal gibi hayvansal gıdaların tamamı yeme alışkanlıklarından tamamen çıkarılır. Sebze, meyve, baklagiller, tahıllar, kuruyemişler, tohumlar gibi bitkisel kaynaklı besinler ise ön plandadır.
Bu diyeti hayatımıza uygularken dikkat edilmesi gereken noktalar da vardır. Özellikle protein ihtiyacı sebze, baklagiller, tohum gibi kaynaklardan karşılanır. B12 vitamini doğada esas olarak hayvansal kaynaklarda bulunduğu için takviye gerektirir.Omega-3 için keten tohumu, ceviz, chia tohumu tüketilir. Bitkisel besinlerin demir içeriği düşüktür ve emilimi daha azdır, ya takviye ya da demirle zenginleştirilmiş besinler tüketilmelidir.
Vegan Diyetin Sağlık Üzerindeki Etkileri
Kalp Sağlığına Katkı Sağlar. Vegan beslenme, doymuş yağ ve kolesterol oranı düşük gıdalarla doludur. Bu sayede kalp-damar hastalıkları riskini azaltabilir.
Sindirim Dostudur. Sebze, meyve ve baklagiller lif açısından oldukça zengindir. Bu da sindirimi kolaylaştırır, kabızlık gibi sorunların önüne geçer.
Kilo Kontrolünde Yardımcı Olabilir. Bitkisel bazlı gıdalar genellikle daha düşük kalorilidir. Düzenli tüketim, fazla kiloların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
Diyabet Riskini Azaltabilir. Lifli gıdalar ve düşük glisemik indeksli besinler, insülin direncini düşürerek tip 2 diyabet riskini azaltabilir.
Antioksidan Zenginidir. Renkli sebze ve meyveler, bağışıklığı güçlendiren antioksidanlar açısından oldukça zengindir.
Çevre Dostudur. Hayvansal üretime kıyasla çok daha az su, arazi ve enerji tüketir. Daha düşük karbon ayak izi bırakır.
Vegan Diyette Dikkat Edilmesi Gerekenler
B12 Vitamini Eksikliği Riski, B12 vitamini doğal olarak hayvansal gıdalarda bulunur. Takviye alınmazsa sinir sistemi ve kan sağlığı olumsuz etkilenebilir.
Demir ve Çinko Eksikliği, bitkisel demir kaynaklarının emilimi hayvansal demire göre daha düşüktür. Bu da yorgunluk ve bağışıklık sorunlarına yol açabilir.
Omega-3 Eksikliği, özellikle EPA ve DHA formlarındaki omega-3 yağ asitleri yeterince alınamayabilir.
Protein Kalitesi Sorunu, tek tip bitkisel protein tüketimi, bazı temel amino asitlerin eksikliğine yol açabilir. Çeşitlendirme şarttır.
Kalsiyum Yetersizliği, süt ürünleri tüketilmediğinde kalsiyum alımı azalabilir. Zenginleştirilmiş bitkisel sütler veya takviyeler tercih edilmelidir.
Planlama Gerektirir, sağlıklı bir vegan diyet, besin çeşitliliği ve takviye planlaması gerektirir.
Vegan Diyete Başlamak İsteyenlere Öneriler
Bir anda tüm hayvansal gıdaları kesmek zorunda değilsiniz. Önce haftada birkaç gün et tüketimini bırakmak, sonra süt ürünleri ve yumurtayı azaltmak adaptasyonu kolaylaştırır. Sadece salata ve sebzeyle beslenmek veganlık değildir. Baklagiller (mercimek, nohut, fasulye), tam tahıllar, kuruyemişler, tohumlar, sebze ve meyve kombinasyonlarını kullanın. Özellikle başlangıçta kan değerlerinizi kontrol ettirmek ve dengeli beslenme için uzman görüşü almak çok önemlidir.
Vegan beslenme, doğru planlandığında hem sağlığımıza hem de gezegenimize büyük katkılar sağlayabilir. Ancak her diyet gibi bilinçli uygulanması, gerekli vitamin-mineral takviyelerinin yapılması ve bir uzaman gözetiminde dengeli bir içerikle sürdürülmesi şarttır.
